Gevangen in rollen (vervolg)

25 november schreef ik dat ik op een school was waar twee duoleerkrachten vertellen over een meisje, Malieke genaamd. Ze zit in groep 4 en wordt geadoreerd door haar klasgenoten. Ze is populair, charismatisch en beschikt over leidinggevende kwaliteiten. De leerkrachten vertelden dat de leerlingen er alles voor doen om door haar gezien te worden. Ze nemen kadootjes mee, lekkers etc. met als gevolg dat Malieke hier steeds meer gebruik van maakt op een negatieve manier (jij mag met mij samenwerken als jij voor mij...) In de klas valt op dat als de leerkracht een vraag stelt , een grote groep kinderen eerst naar haar kijkt, en hun reactie laten afhangen van wat Malieke doet of zegt. Fascinerend! Een onbewust proces, waarin leerlingen posities krijgen en innemen, en gedrag kunnen ontwikkelen met negatieve aspecten.

Nu drie maanden later hebben de leerkrachten een andere verhaal. Wat is hier gebeurd?

Na het afnemen van de GedragsFunctie Analyse en het Sociogram, wordt duidelijk dat Malieke veel aandacht krijgt van haar groepsgenoten en dat Malieke haar natuurlijke leidingevende kwaliteiten steeds meer op een negatieve (lees: manipulatieve) manier inzet. De natuurlijke behoefte naar erkenning en waardering verloopt hier via een negatief spoor. In plaats van Malieke af te zonderen van de groep (wat aanvankelijk het plan van de leerkrachten was), gaan de leerkrachten bewust invloed uitoefenen op het groepsdynamisch proces door situaties te creëren waarin kinderen veel met elkaar moeten samenwerken. Het doel hierbij is dat de leerkrachten regie gaan voeren op het positief verzamelen van aandacht, waardering en erkenning. De leerkrachten bepalen zelf hoe de groepjes worden samengesteld. Malieke plaatsen ze heel bewust bij kinderen die niet in haar invloedsfeer zitten. De bedoeling hiervan is om Malieke in een andere positie te brengen. Het valt de de leerkrachten op dat het Malieke geen enkele moeite kost om haar 'koninginnenrol' neer te leggen. Het lijkt er eerder op dat ze hierdoor ontspant.
http://www.leraar24.nl/video/1911/Groepsgedrag
Verder geven de leerkrachten heel bewust complimenten voor het gedrag dat ze graag willen zien en reflecteren zij met de klas op het samenwerken. Hierin staat vooral centraal wat maakt dat de samenwerking goed verloopt.

Daarnaast werken de leerkrachten aan het verbeteren van de relatie met Malieke. Onbewust hadden zij een oordeel over Malieke haar gedrag gevormd en verloren daarbij het 8 jarige meisje uit het oog. Toen zij met Malieke een gesprek hadden gevoerd over hun waarnemingen bleek dat zij het heel vervelend vond dat de kinderen zo op haar reageerden. Kort samengevat hebben de leerkrachten hun eigen gedrag verandert, het gedrag van de groep beïnvloed en Malieke ondersteund in het anders omgaan met haar medeleerlingen.

Groepsdynamisch gezien een voorbeeld waarin de leerrkachten door samen op één lijn te gaan zitten invloed hebben uitgeoefend op de normingsfase van de groep.